Ο αστικός μύθος λέει πως “όταν εξαφανιστούν οι μέλισσες από την γη, θα σημάνει και το τέλος του ανθρώπινου γένους”. Ίσως βέβαια αυτό να μην είναι τόσο μύθος αλλά μια πραγματικότητα που πρέπει να μας απασχολήσει άμεσα. Η πραγματικότητα αυτή λοιπόν, λέει ότι ορισμένα από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα σε όλο τον κόσμο παρασιτοκτόνα και εντομοκτόνα καταστρέφουν τις μέλισσες, καθώς προκαλούν ζημιά στην ικανότητά τους να προσανατολίζονται, ενώ παράλληλα σκοτώνουν τις βασίλισσες τους.
Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ στην Αγγλία, μελέτησαν τις επιπτώσεις επάνω στις μέλισσες, μιας κατηγορίας χημικών ουσιών, των νεονικοτινοειδών, που από τη δεκαετία του ΄90 χρησιμοποιούνται σε περισσότερες από 100 χώρες τόσο στη γεωργία, όσο και στους κήπους. Διαπίστωσαν ότι τα παρασιτοκτόνα -που έχουν δημιουργηθεί έτσι ώστε να πλήττουν το νευρικό σύστημα των επιβλαβών παρασίτων- προκαλούν μείωση 85% στην παραγωγή των βασιλισσών. Η μυστηριώδης και μαζική μείωση των πληθυσμών των μελισσών διεθνώς πλήττει όχι μόνον τους μελισσοκόμους, αλλά γενικότερα τη γεωργική παραγωγή, καθώς δυσκολεύει την επικονίαση των φυτών. Σε ορισμένες χώρες ιδίως, οι αριθμοί των μελισσών έχουν υποχωρήσει δραματικά.
Πολλές αιτίες έχουν προταθεί για αυτή την εξέλιξη, όπως ασθένειες των μελισσών, παράσιτα, εντομοκτόνα- παρασιτοκτόνα ή ένας συνδυασμός αυτών και άλλων πιθανών αιτιών. Οι νέες μελέτες δείχνουν ότι τα παρασιτοκτόνα είναι σίγουρα ανάμεσα σε αυτές τις αιτίες. Τα νεονικοτινοειδή, άλλων χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες δημητριακών. Όμως, με αυτό τον τρόπο, η χημική ουσία εισέρχεται επίσης στη γύρη και το νέκταρ, με συνέπεια να πλήττει τις μέλισσες.
Οι Βρετανοί ερευνητές, μέσα από παρατηρήσεις και συγκριτικά πειράματα, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι κυψέλες που δεν εκτίθενται στο παρασιτοκτόνο, αφενός είναι κατά 12% μεγαλύτερες σε μέγεθος και αφετέρου παράγουν περίπου 14 βασίλισσες η κάθε μία, ενώ όσες εκτίθενται στα νεονικοτινοειδή, παράγουν μόλις δύο βασίλισσες κατά μέσον όρο.
Από την άλλη, οι Γάλλοι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι, όταν οι μέλισσες εκτίθενται στις εν λόγω χημικές ουσίες, σε μεγάλο βαθμό δεν μπορούν πια να βρουν τον δρόμο για να γυρίσουν στην κυψέλη τους, καθώς χάνουν πια την ικανότητα προσανατολισμού και έτσι αντιμετωπίζουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν. H βρετανική έρευνα μελέτησε κυρίως την επίδραση της ουσίας imidacloprid, ενώ η γαλλική του thiamethoxam.
Και στις δύο περιπτώσεις (μείωση αριθμού βασιλισσών, απώλεια προσανατολισμού), κατά τους ερευνητές, οι αποικίες των μελισσών κινδυνεύουν με σημαντική μείωση πληθυσμού, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωσή τους, σε συνδυασμό με τις πιέσεις και από άλλους παράγοντες.