Φίδια VS άνθρωποι! Πότε κινδυνεύετε να σας επιτεθούν; Ο Γ. Σπαβέρας απαντά σε όλα σας τα ερωτήµατα.

Από τα 2.500 είδη φιδιών που είναι γνωστά στον κόσµο, λιγότερο από το 10% είναι δηλητηριώδη και µόνο το 5% είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Παγκοσµίως υπολογίζονται οι θάνατοι ανθρώπων από δάγκωµα φιδιού στις 50.000, µε τη Βραζιλία και τη Μιανµάρ (Μπούρµα) να έχουν τα πρωτεία στις σχετικές επιθέσεις. Τα φίδια γενικώς είναι ντροπαλά πλάσµατα που, όποτε είναι δυνατόν, αποφεύγουν την ανθρώπινη επαφή. Τα δαγκώµατα συνήθως συµβαίνουν σε αυτοάµυνα ή όταν ενοχλούνται. Το 85% των δαγκωµάτων γίνονται κάτω από το γόνατο και σε ποσοστό 50%-80% δεν καταλήγουν σε δηλητηρίαση.

Το δηλητήριο πιθανόν να επιδράσει στο νευρικό σύστηµα και να προκαλέσει παράλυση (µυϊκή) ή ζηµιά στον ιστό στο σηµείο της εισόδου ή αυξανόµενη αιµορραγία στο θύµα. Αυτά όµως εξαρτώνται από τον τύπο του φιδιού και από την ποσότητα δηλητηρίου που εκχύθηκε κατά το δάγκωµα.

Τα δηλητηριώδη διαιρούνται ευρέως σε 3 οµάδες: elapids, vipers, sea snakes. Η οικογένεια elapid έχει περίπου 250 µέλη (κόµπρα, coral snakes & όλα τα αυστραλιανά δηλητηριώδη φίδια). Αν και το δηλητήριό τους είναι σύνθετο και έχει µία σειρά επιπτώσεων στον ανθρώπινο οργανισµό, κατά γενικό κανόνα επιδρά στο νευρικό σύστηµα προκαλώντας µυϊκή παράλυση. Πρέπει να σηµειώσουµε ότι ορισµένα µέλη όταν δαγκώσουν, δεν προκαλούν τοπικό οίδηµα ή αντίδραση. Οι κόµπρες ιδιαίτερα έχουν την τάση να «µασούν» όταν δαγκώνουν, ώστε να δηλητηριάζουν επαρκώς το θύµα τους. Έτσι, εάν κάποιος τσιµπηθεί από κόµπρα, πρέπει να ξεφύγει από το φίδι το συντοµότερο δυνατόν.

Η οικογένεια viper περιλαµβάνει την έχιδνα (οχιά), κροταλίες κ.ά. Τα µέλη της έχουν µεγάλους δηλητηριώδεις αδένες, που δίνουν στο κεφάλι ένα τριγωνικό σχήµα. Αν και το δηλητήριο των φιδιών της οικογένειας αυτής είναι λιγότερο ισχυρό σε σύγκριση µε εκείνο των φιδιών της elapids, παράγεται σε µεγαλύτερες ποσότητες. Το δηλητήριο της έχιδνας επιδρά στους µηχανισµούς πήξης του αίµατος στον ανθρώπινο οργανισµό και προκαλεί τοπικό οίδηµα. Η έχιδνα είναι το µοναδικό δηλητηριώδες φίδι που ζει στη χώρα µας. Τα sea snakes, µε µήκος 120-150 εκ. τα ενήλικα, είναι τα πλέον δηλητηριώδη. Τα δόντια τους δείχνουν προς τα πίσω και το σώµα τους είναι µικρό, ενώ τρέφονται κυρίως µε ψάρια. Το δάγκωµα του φιδιού είναι µια τραυµατική εµπειρία τόσο σωµατικά όσο και ψυχολογικά. Η σωµατική αίσθηση είναι αρχικά κάψιµο, προτού αναπτυχθεί σε σοβαρό πόνο.

Τα συµπτώµατα που πρέπει να προσέξουµε είναι τα: τοπικό οίδηµα, αυξανόµενη αιµορραγία, σοκ, αναφυλαξία, χαµήλωµα των βλεφάρων και µικρούς πόνους. Η µεγάλη πλειονότητα των φιδιών δεν είναι επιθετική και δαγκώνειµόνο όταν απειλείται. Τα µέτρα αποφυγής βασίζονται στην κοινή λογική. Όταν περπατάµε σε περιοχή που έχει φίδια, να φοράµε µπότες και µακριά παντελόνια, να κάνουµε θόρυβο και να καλλιεργούµε τη συνήθεια να προσέχουµε πού πατάµε και πού βάζουµε τα χέρια µας. Να θυµόµαστε ότι δεν είναι όλα τα φίδια δηλητηριώδη. Εάν το σηµάδι του δαγκώµατος δείχνει δύο σειρές οδόντων, σε αντίθεση µε δύο µικρά τσιµπήµατα, τότε πρόκειται για µη δηλητηριώδες φίδι. Η µόνη σίγουρη µέθοδος βελτίωσης της πρόγνωσης µετά από δάγκωµα είναι η ακινητοποίηση του θύµατος και η άµεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας. Δενκάνουµε καµία τοµή στην περιοχή του δαγκώµατος, δεν κάνουµε καµιά περίδεση, πλένουµε το τραύµα µε νερό και σαπούνι,δεν τοποθετούµε πάγο, δεν δίνουµε αλκοόλ στον παθόντα, δενχρησιµοποιούµε αιµοστατικούς επιδέσµους, δεν µετακινούµε άσκοπα το θύµα. Σηµειώνουµε την ώρα του συµβάντος, καθώς η ταχύτερη εκδήλωση των συµπτωµάτων είναι ένας χρήσιµος δείκτης του βαθµού της δηλητηρίασης.

* O Γ. Σπαβέρας, Χειρ. Οδοντίατρος, Υγιεινολόγος, Μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Ταξιδιωτικής Ιατρικής (I.S.T.M.) και συγγραφέας, κυκλοφόρησε τη νουβέλα «Πλωτή σιωπή» από τις εκδόσεις Libro.

travelstyle.gr