Του Κώστα Παπαθεοδώρου Κρίμα… Εφέτος- και μάλλον απρόσμενα- όλα έδειχναν ότι θα ήταν μια καλή χρονιά για τον Αμβρακικό! Παρά την παρατεταμένη καλοκαιρινή ανομβρία, τη διακοπή των ροών γλυκού νερού και την διάλυση (λόγω οικονομικών προβλημάτων) των κρατικών ελεγκτικών αρχών, στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού υπήρχε άφθονο και καλής ποιότητας ψάρι. Τσιπούρες, λαβράκια, γλώσσες, χέλια και φυσικά κεφαλόπουλα. Οικονομική ανάσα για τους επαγγελματίες και φθηνή τροφή για τους ντόπιους. Αρκούσε ένα διχτάκι, ένα καμάκι, ακόμη και μια πετονιά για να εξασφαλίσει κάποιος τον επιούσιο.
Δυστυχώς όμως η ευφορία διάρκεσε λίγο. Πριν λίγες ημέρες φάνηκαν τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια. Κάποια σκόρπια νεκρά ψάρια στις όχθες των λιμνοθαλασσών. Στην αρχή δεν δόθηκε ιδιαίτερα σημασία. Πλην κάποιων έμπειρων ψαράδων οι οποίοι συνδυάζοντας την ασυνήθη καλοκαιρινή μετανάστευση μεγάλων χελιών από τους βάλτους προς τις λίμνες, προειδοποίησαν ότι έρχεται καταστροφή! Η πρόβλεψη γρήγορα επιβεβαιώθηκε και πλέον οι ακτές των λιμνοθαλασσών και ιδιαίτερα της Τσουκαλούς μετατράπηκαν σε νεκροταφείο ψαριών. Και καθημερινά η καταστροφή μεγαλώνει. Μεγάλη η (οικολογική) καταστροφή και παράλληλα οι τόνοι αποσυντεθημένων ψαριών αναδύουν μια ανυπόφορη μπόχα!
Άγνωστο μέχρι που θα φτάσει η καταστροφή η οποία απ` ότι φαίνεται τώρα ξεκινά. Γνωστές όμως οι οικονομικές συνέπειες για επαγγελματίες και καταναλωτές. Άγνωστη και η αφορμή του φαινομένου, γνωστές όμως οι αιτίες! Χρόνια τώρα η λεκάνη του Αμβρακικού δέχεται ανεπεξέργαστα λύματα των κτηνοτροφικών και πτηνοτροφικών μονάδων, φυτοφάρμακα, λιπάσματα αλλά και αστικά απόβλητα. Επιπλέον και για να στηριχθεί η παραγωγική δυνατότητα των μονάδων της περιοχής έχουν γίνει εκτεταμένες αποστραγγίσεις, φράγματα, εκτροπές ποταμών, εκατοντάδες γεωτρήσεις… Τα συμπτώματα γνωστά και από χρόνια καταγεγραμμένα: έντονη διάβρωση λιμνοθαλασσών, αύξηση της αλατότητας, μείωση του οξυγόνου, ευτροφισμός, μείωση των φερτών οργανικών υλών και αδρανών υλικών… Και κατά καιρούς- καλή ώρα τώρα – στις όχθες ξεφράζονται τόνοι ψόφιων ψαριών ενώ οι επιστήμονες μιλούν και για δραματική μείωση ειδών και ποσοτήτων. ------ Η φτώχεια και ο πλούτος Η προστασία του Αμβρακικού δε συνιστά απλά και μόνο μια εμμονική ευαισθησία κάποιων οικολόγων. Πέραν του μοναδικού οικολογικού τοπίου, ενδιαίτημα για την ανάπτυξη της σπάνιας πανίδας και χλωρίδας, αποτελεί και σημαντικό παραγωγικό τοπίο για την αλιεία. Οι λιμνοθάλασσες του κόλπου αιώνες τώρα λειτουργούν ως φυσικά ιχθυοτροφεία ψαριών παρέχοντας- ιδιαίτερα στο παρελθόν- τροφή και εισόδημα σε χιλιάδες ανθρώπους της ευρύτερης περιοχής. Μολονότι η ζωή στον Αμβρακικό επιμένει, οι φυσικές αντοχές, οι δυνατότητες αυτοίασης του οικοσυστήματος είναι σε οριακό σημείο και δυστυχώς με το κράτος σε διάλυση και τις αρχές σε παράλυση το σημείο μηδέν πλησιάζει. Σύντομα- λένε οι εμπειρογνώμονες - η κατάσταση θα γίνει μη αναστρέψιμη. Η αναστρεψιμότητα είναι μόνο θεωρητικό ενδεχόμενο καθώς όχι μόνο δεν λαμβάνονται μέτρα προστασίας αλλά συνεχίζεται η ίδια καταστροφική πολιτική
. Για παράδειγμα η αλιεία των λιμνοθαλασσών ανατίθεται με διαδικασίες στα όρια της νομιμότητας σε (δήθεν) Συνεταιρισμούς οι οποίοι κατά περίπτωση προχωρούν σε παράνομα έργα και κατασκευές που αυταπόδεικτα επιβαρύνουν το οικοσύστημα. ‘Έργα και παρεμβάσεις που πρωτίστως πλήττουν οικονομικά και αυτούς τους ίδιους. Τα τελευταία χρόνια έχουν ορθώσει αναχώματα, τάφρους, και παγίδες ενώ- το δραματικότερο- έχουν αποκόψει το Λούρο από τις Λιμνοθάλασσες με συνέπεια να έχει μεταβληθεί ο υγρότοπος σε νερόλακκο ή βούρκο. Και όλα αυτά αυθαίρετα και χωρίς καμία επιστημονική υπόδειξη ή τεκμηρίωση. Και φυσικά αρχές και φορείς που δεν ελέγχουν τίποτε και κανέναν στην όποια καταγγελία πολιτών ή οργανώσεων απαντούν στερεότυπα ότι: «η ευθύνη βαρύνει τους ενοικιαστές συνεταίρους». Να σημειωθεί ότι προ τριετίας είχε ανακοινωθεί η χρηματοδότηση του προγράμματος ΑΝΑΣΑ για την προστασία και ανάδειξη του εθνικής σημασίας οικοσυστήματος του Αμβρακικού. Διακηρυγμένος στόχος που ποτέ- βεβαίως- δεν υλοποιήθηκε ήταν η διάθεση πόρων (περίπου 100 εκατ. ευρώ σε βάθος 10ετίας): «για την επίλυση των χρόνιων περιβαλλοντικών προβλημάτων που υποθηκεύουν την αναπτυξιακή διαδικασία ώστε να δοθεί ώθηση σε βιώσιμες παραγωγικές δραστηριότητες με την ταυτόχρονη ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής». Αρτοπέδιο Την ίδια στιγμή οι Μοναχοί της Μονής Προφήτη Ηλία (Φλάμπουρα Πρέβεζας) συνεχίζουν να εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες μεγάλων τμημάτων των λιμνοθαλασσών και των Βάλτων αν φέρονται να κατέχουν μόλις δυο κομμάτια (Τσουκαλού Στρογγυλής και Σακολέτσι Κορωνησίας ) με αίολες και έωλες υπουργικές αποφάσεις του 1926 και του 1932*. Το θέμα των ιδιοκτησιών βρίσκεται στη Δικαιοσύνη και μετά από κάποιες αναβολές που εξασφάλισε η Μονή, η δίκη έχει προσδιοριστεί για τις αρχές Ιανουαρίου. Εάν βεβαίως δεν δοθεί και νέα αναβολή… Είναι μια υπόθεση που σε πολλές παραμέτρους της θυμίζει το σκάνδαλο της Βιστωνίδας με τους μοναχούς του Βατοπεδίου. Να σημειωθεί ότι στο παρελθόν η Μονή Προφήτη Ηλία χωρίς να διαθέτει τίτλους κυριότητας, περιβαλλοντικούς όρους και λοιπές μελέτες είχε λάβει έγκριση και βεβαίως- χρηματοδοτήσεις πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ από το ΠΕΠ Ηπείρου για την υλοποίηση προγραμμάτων προστασίας και ανάδειξης του Αμβρακικού Κόλπου
. Στη σχετική πινακίδα που τότε είχε αναρτηθεί εμφανίζονταν ως επιβλέπουσα αρχή η Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών της Μονής Προφήτη Ηλία. Μετά τις αλλεπάλληλες καταγγελίες, η Κτηματική Υπηρεσία Άρτας προέβη σε επιτόπιο έλεγχο και διαπιστώνοντας τις καταπατήσεις ακόμη και εκτάσεων ιδιωτών συνέταξε Πρωτόκολλο καταστροφής των έργων και των κατασκευών και το απέστειλε στην (τότε) Υπερπεριφέρεια Ηπείρου & Δυτικής Μακεδονίας. Η Υπερπεριφέρεια το διαβίβασε στο Δήμο Αμβρακικού και αυτός με τη σειρά του στην Περιφέρεια Ιωαννίνων. Ακολούθως, έφτασε στο Δήμο Άρτας και συγκεκριμένα στην Πολεοδομία η οποία από το 2010 το φυλάει στα συρτάρια της αν και- όπως αποφάνθηκε η Περιφέρεια Ηπείρου- είναι υποχρεωμένη να επιβλέψει την υλοποίηση της απόφασης που επιβάλλει την καταστροφή των κτισμάτων και εν γένει των κατασκευών. Επί του θέματος έχει ενημερωθεί και η Ε.Ε. η οποία δεν αποκλείεται να ζητήσει επιστροφή των ευρωπαϊκών πόρων που διατέθηκαν για τα εν λόγω προγράμματα. Να σημειωθεί ότι πολύ καιρό τώρα οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών έχουν αποκλειστεί από κάθε δραστηριότητα αλιείας που παραδοσιακά ασκούσαν για εκατοντάδες χρόνια. Σε κάποιες λιμνοθάλασσες οι Μοναχοί έχουν τοποθετήσει -παρανόμως σύμφωνα με την Κτηματική Υπηρεσία -συρματοπλέγματα και αλυσίδες ώστε να διασφαλίζουν με κάθε τρόπο την οποιαδήποτε πρόσβαση. Κοντολογίς ο Αμβρακικός που σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών αλλά και πηγή εισοδήματος- κυριολεκτικά- για χιλιάδες αλιείς, για λόγους ανοχής ή ακόμα και συνενοχής καθημερινά υποβαθμίζεται. Η κατάσταση είναι οριακή και η ζωή που συνεχίζει να ανθίσταται αργοπεθαίνει… Και εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα σύντομα θα καταστεί… νεκρή ιδιωτική θάλασσα
I-Reporter